مقایسه صادرات و واردات محصولات زنجیره آهن و فولاد ایران در سال های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴
صنعت فولاد به عنوان پیشران توسعه صنعتی و زیر ساختی کشور، نقش مهمی در تجارت خارجی ایران ایفا می‌کند. بررسی وضعیت صادرات و واردات زنجیره آهن و فولاد در دو سال اخیر، یعنی ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، نشان دهنده روند های قابل توجهی است که می‌تواند چشم انداز این صنعت را روشن تر کند.
وضعیت صادرات در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۳، مجموع صادرات محصولات زنجیره آهن و فولاد کشور به حدود ۷ میلیون تن رسید که ارزشی بالغ بر ۳ میلیارد دلار داشت. این محصولات عمدتاً شامل شمش فولادی، میلگرد و ورق های فولادی بودند. مقصد اصلی صادرات ایران کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانهب بودند که به دلیل نزدیکی جغرافیایی و نیازهای زیرساختی، بازار مناسبی برای فولاد ایران محسوب می‌شوند.
اما در سال ۱۴۰۴، روند صادراتی با رشد مناسبی ادامه یافت و میزان صادرات به حدود ۷.۷ تا ۸ میلیون تن افزایش پیدا کرد و ارزش آن به حدود ۳.۵ میلیارد دلار رسید. دلیل این رشد، چند عامل کلیدی بود:
- بهبود زیرساخت های لجستیک و حمل‌ونقل ریلی و زمینی
- ثبات نسبی نرخ ارز که به تولید کنندگان انگیزه بیشتری برای صادرات داد
- افزایش ظرفیت تولید فولاد در برخی کارخانه های بزرگ کشور مانند فولاد مبارکه و فولاد خوزستان
وضعیت واردات در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴
در مقابل، در سال ۱۴۰۳ واردات فولاد ایران حدود ۱ میلیون تن بود که ارزش آن به حدود ۵۰۰ میلیون دلار می رسید. اقلام وارداتی بیشتر شامل فولادهای آلیاژی خاص و ورق‌های فولادی با مشخصات ویژه بودند که در داخل کشور به دلیل تکنولوژی پیچیده یا صرفه اقتصادی پایین، تولید نمی‌شوند.
اما در سال ۱۴۰۴، به دلیل سیاست های حمایت از تولید داخلی و تمرکز بر خود کفایی، واردات با کاهش ۱۰ درصدی به حدود ۹۰۰ هزار تن رسید و ارزش آن به حدود ۴۵۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرد. این کاهش واردات علاوه بر افزایش تولید داخل، به دلیل کاهش نسبی پروژه های بزرگ زیرساختی جدید در کشور هم بود.
چرا تغییرات در صادرات و واردات مهم است؟
برای بسیاری از فعالان اقتصادی و دانشجویان این حوزه، درک دلایل این تغییرات اهمیت زیادی دارد:
- وقتی صادرات فولاد افزایش می یابد، یعنی تولید داخلی از نیاز داخل بیشتر شده و امکان درآمدزایی ارزی برای کشور فراهم است.
- کاهش واردات نشان‌دهنده بهبود توان تولید داخلی و کاهش وابستگی به خارج است که از نظر امنیت اقتصادی اهمیت زیادی دارد.
اما باید توجه داشت که کاهش واردات فولاد آلیاژی خاص لزوماً به معنای بی نیازی نیست؛ چرا که تولید این نوع فولاد ها نیازمند تکنولوژی بسیار پیشرفته و سرمایه‌گذاری سنگین است.
نکات آموزشی و تحلیلی مهم
وابستگی به زیرساخت انرژی: صنعت فولاد وابسته به نامین پایدار برق و گاز است. بحران های انرژی در تابستان و زمستان می تواند برنامه تولید و صادرات را به شدت مختل کند.
بازارهای صادراتی متنوع: برای حفظ سهم صادراتی، نباید فقط به چند کشور همسایه اکتفا کرد؛ ورود به بازارهای جدیدی مثل آفریقا یا کشورهای شرق آسیا می‌تواند به پایداری صادرات کمک کند.
رقابت جهانی: فولاد ایران در بازارهای جهانی با تولیدکنندگان بزرگی مثل چین، هند و روسیه رقابت می‌کند. مزیت ما در هزینه پایین انرژی است که باید از آن برای رقابتی کردن قیمت استفاده کنیم.
تکنولوژی تولید: برای ارتقای کیفیت محصولات صادراتی، نیاز به نوسازی فناوری خطوط تولید داریم. در غیر این صورت بازارهای هدف به مرور به تولیدکنندگان دیگر تمایل پیدا می‌کنند.
بر اساس آمار سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، ایران در مسیر افزایش صادرات فولاد و کاهش واردات پیش می‌رود که نشانه ای از رشد توان داخلی در این صنعت است. شرکت سازور سازه آذرستان جزو شرکت هایی محسوب می شود که در تلاش است نقش کلیدی در تحقق این اهداف ایفا کند.اما ادامه این مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت انرژی، فناوری تولید و تنوع بازارهای صادراتی خواهد بود.