مراحل ساخت و نصب سازه‌های فلزی: از نقشه تا اجرا
سازه‌های فلزی به دلیل استحکام بالا، سرعت اجرای مناسب و امکان طراحی انعطاف‌پذیر، یکی از پرکاربردترین گزینه‌ها در پروژه‌های عمرانی و صنعتی هستند. اما مسیر رسیدن از یک نقشه روی کاغذ تا یک سازه فلزی آماده بهره‌برداری، شامل چندین مرحله مهم و تخصصی است. در ادامه، مراحل اصلی این فرایند را مرور می‌کنیم.
۱. طراحی و تهیه نقشه‌ها
نقطه آغاز هر پروژه فلزی، مرحله طراحی است. در این بخش، مهندسان سازه با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی مانند ETABS یا Tekla Structuresنقشه‌های سازه را تهیه می‌کنند.
- در این مرحله بارهای وارده (مرده، زنده، باد و زلزله) محاسبه می‌شود.
- جزئیات اتصالات، ابعاد تیرها و ستون‌ها و نوع مقاطع مشخص می‌گردد.
- نقشه‌های کارگاهی (Shop Drawing) برای شروع ساخت در کارخانه آماده می‌شوند.
۲. تأمین و آماده‌سازی مواد اولیه
مواد اولیه عمدتاً شامل تیرآهن، نبشی، ورق‌های فولادی و میلگرد است. انتخاب فولاد مناسب مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی(مانند ST37 یا ST52 ) اهمیت بالایی دارد. در این مرحله کنترل کیفیت مواد خام از طریق آزمایش‌های مکانیکی و شیمیایی انجام می‌شود تا از ایمنی و دوام سازه اطمینان حاصل شود.
۳. برش و شکل‌دهی
در کارگاه یا کارخانه، ورق‌ها و پروفیل‌ها مطابق نقشه‌ها برش داده می‌شوند. این کار با استفاده از تجهیزات مختلف صورت می‌گیرد، از جمله:
- برش CNC یا لیزری برای دقت بالا
- گیوتین و اره نواری برای برش‌های ساده
- پرس و دستگاه‌های خم‌کاری برای شکل‌دهی ورق‌ها
۴. مونتاژ اولیه و جوشکاری
قطعات برش‌خورده در میزهای مونتاژ در کنار هم قرار می‌گیرند و با استفاده از فیکسچرها تثبیت می‌شوند. سپس جوشکاران عملیات جوشکاری را مطابق با دستورالعمل‌های WPS (Welding Procedure Specification) انجام می‌دهند.
- تست‌های غیرمخرب مانند UT یا RT (آلتراسونیک و رادیوگرافی) برای کنترل کیفیت جوش به‌کار می‌روند.
- در صورت لزوم، برخی اتصالات به جای جوش، با پیچ و مهره‌های مقاوم بسته می‌شوند.
۵. رنگ‌آمیزی و پوشش ضدخوردگی
پس از اتمام جوشکاری و مونتاژ، سازه‌ها تمیزکاری (Shot Blasting) می‌شوند و سپس با رنگ اپوکسی یا پوشش‌های ضدزنگ پوشیده می‌شوند. در پروژه‌های خاص مانند سازه‌های صنعتی و پتروشیمی، ممکن است از گالوانیزه گرم برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی استفاده شود.
۶. حمل و نقل به محل پروژه
قطعات ساخته‌شده با استفاده از تریلی یا کمرشکن به محل پروژه منتقل می‌شوند. در این بخش، بسته‌بندی مناسب و رعایت اصول ایمنی در بارگیری اهمیت زیادی دارد.
۷. نصب در محل پروژه
این مرحله حساس‌ترین بخش کار است.
- ابتدا فونداسیون و بیس پلیت‌ها آماده می‌شوند.
- سپس ستون‌ها با جرثقیل‌های سنگین در محل نصب و توسط پیچ و مهره یا جوش به فونداسیون متصل می‌شوند.
- تیرها و بادبندها در مراحل بعدی اضافه می‌شوند تا اسکلت سازه کامل گردد.
- کنترل تراز و شاقولی ستون‌ها با دوربین نقشه‌برداری انجام می‌شود.
۸. بازرسی نهایی و تحویل پروژه
پس از نصب کامل، تیم‌های نظارتی کیفیت جوش‌ها، پیچ‌ها، اتصالات و رنگ‌آمیزی را بررسی می‌کنند. پس از تأیید نهایی، پروژه برای اجرای مراحل تکمیلی مانند پوشش سقف، دیوارها و تاسیسات به کارفرما تحویل داده می‌شود.
ساخت و نصب سازه‌های فلزی یک فرایند چندمرحله‌ای است که نیازمند هماهنگی دقیق بین مهندسان، کارگاه‌های تولید و تیم‌های اجرایی در محل پروژه است. از طراحی اولیه گرفته تا نصب نهایی، رعایت استانداردهای فنی و کنترل کیفیت در هر مرحله تضمین‌کننده ایمنی و دوام سازه خواهد بود. شرکت‌هایی مانند سازور سازه آذرستان با تجربه در اجرای پروژه‌های بزرگ صنعتی و ساختمانی، توانسته‌اند این مسیر پیچیده را با کیفیت بالا و زمان‌بندی دقیق به سرانجام برسانند.
سوالات متداول درباره ساخت و نصب سازه‌های فلزی
- سازه فلزی چه مزایایی نسبت به سازه بتنی دارد؟
سازه‌های فلزی وزن کمتری دارند، سرعت اجرای بالاتری دارند و امکان توسعه یا تغییرات بعدی در آن‌ها راحت‌تر است. همچنین قابلیت بازیافت دارند و از نظر زیست‌محیطی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. - مراحل اصلی اجرای یک سازه فلزی چیست؟
مراحل شامل طراحی و نقشه‌کشی، تأمین مواد اولیه، برش و مونتاژ، جوشکاری و کنترل کیفیت، رنگ‌آمیزی و پوشش ضدخوردگی، حمل و نقل به محل پروژه و در نهایت نصب در محل است. - چه نوع پوشش‌هایی برای جلوگیری از خوردگی سازه‌های فلزی استفاده می‌شود؟
عمدتاً از رنگ‌های ضدزنگ اپوکسی، پوشش‌های صنعتی مقاوم در برابر رطوبت و در موارد خاص از گالوانیزه گرم استفاده می‌شود. انتخاب نوع پوشش به شرایط اقلیمی و نوع پروژه بستگی دارد. - نصب سازه فلزی در محل پروژه چقدر زمان می‌برد؟
بسته به حجم پروژه، تعداد طبقات و شرایط محیطی، زمان نصب می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد. پروژه‌های صنعتی کوچک معمولاً سریع‌تر اجرا می‌شوند، در حالی که پروژه‌های بزرگ ساختمانی زمان بیشتری نیاز دارند. - آیا امکان اجرای ترکیبی سازه فلزی و بتنی وجود دارد؟
بله. در بسیاری از پروژه‌های مدرن، ترکیب اسکلت فلزی با بتن (مانند سقف‌های کامپوزیت یا فونداسیون بتنی با ستون فلزی) به کار می‌رود تا هم مقاومت بیشتر ایجاد شود و هم سرعت اجرا بالا برود. - شرکت سازور سازه آذرستان چه تجربه‌ای در این حوزه دارد؟
این شرکت سابقه اجرای پروژه‌های بزرگ صنعتی، پتروشیمی و ساختمانی را دارد و تمامی مراحل از طراحی تا نصب را با رعایت استانداردهای روز و کنترل کیفیت دقیق انجام می‌دهد.